7-13 października 2019 r. obchodziliśmy Międzynarodowy Tydzień Gospodarki Obiegu Zamkniętego. Gospodarka cyrkulacyjna jest ideą mającą na celu racjonalne wykorzystanie zasobów i ograniczenie negatywnego oddziaływania wytwarzanych produktów na środowisko. Produkty, materiały i surowce powinny pozostać w gospodarce tak długo, jak się da, jednocześnie wytwarzanie odpadów powinno być ograniczone do minimum.
Co oznacza hasło „zero śmieci”?
Gospodarka o obiegu zamkniętym jest ściśle związany z hasłem „zero waste” (z ang. zero śmieci). Zero śmieci to styl życia odmienny od współczesnego konsumpcjonizmu. Osoby żyjące zgodnie z nim starają się wytwarzać jak najmniej odpadów, dzięki temu dbają o środowisko. W praktyce zasada zero śmieci sprowadza się do przestrzegania pięciu zasad, tzw. „5R”, a są nimi:
- refuse – odmawiaj;
- reduce – ograniczaj;
- reuse & repair – używaj ponownie i naprawiaj;
- recycle – segreguj i przetwarzaj;
- rot – kompostuj.
Jak rozumieć zasadę 5R?
Odmawiaj
Wystarczy zwrócić uwagę na to, ile niepotrzebnych rzeczy przynosisz do domu, np. reklamy, ulotki, gazetki z marketów, bezpłatne gadżety, plastikowe jednorazówki. Najczęściej korzystasz z nich tylko raz lub zalegają gdzieś w Twoim mieszkaniu, musisz je później segregować i wynosić do śmietnika. Na co Ci ten kłopot? Gazetki możesz pobrać w formie elektronicznej ze strony marketu lub przeglądać je online, możesz zapisać się na newsletter swojego ulubionego marketu, a bezpłatnych gadżetów w większości przypadków nie użyjesz ani razu.
Ograniczaj
Zastanów się, czy na pewno musisz kupić nową rzecz (książkę, płytę, narzędzie, rzadko używany sprzęt), być może znasz kogoś z kim możesz się wymieniać bez konieczności kupowania kolejnej rzeczy, korzystaj z biblioteki. Jednocześnie zaoszczędzisz miejsce w swoim mieszkaniu czy piwnicy. Prawda, że warto o tym pomyśleć?
Ograniczać możesz również zużycie energii elektrycznej gasząc niepotrzebne światło, korzystając z urządzeń i oświetlenia energooszczędnego, wyłączając urządzenia z których korzystasz rzadko, a które są ciągle włączone w funkcji czuwania. Możesz zamontować panele słoneczne, np. do ogrzewania wody, jednocześnie możesz zostać prosumentem i produkować swój własny prąd. Prosument – czy nie brzmi dumnie?
Ograniczaj nadmierne zużycie wody zakręcając wodę w kranie podczas mycia zębów, korzystaj z perlatorów w kranach, wykorzystuj powtórnie tzw. szarą wodę. Wiesz co to jest szara woda? To woda ściekowa wytwarzana w domu przez np. mycie warzyw i owoców, naczyń, kąpiel czy pranie, nadaje się w ograniczonym zakresie do powtórnego wykorzystania. Wodę z umytych warzyw możesz wykorzystać do podlania roślin.
Oszczędzanie energii cieplnej to też pomysł wart przemyślenia. Może akurat mieszkasz w starym budynku i masz możliwość jego docieplenia? Skorzystaj z rozwiązań termomodernizacyjnych, oszczędzisz trochę pieniędzy, a i w domu będzie cieplej. Gdyby jednak miłego ciepełka było za dużo, to możesz zmniejszyć temperaturę w pomieszczeniu o 2-3°C, dzięki temu nie tylko oszczędzisz pieniądze, ale i zadbasz o zdrowie.
Ogólnie ograniczaj zakupy, staraj się (oczywiście w miarę możliwości) robić niektóre rzeczy samodzielnie, odnawiaj zużyte przedmioty, np. przemaluj używany mebel zamiast kupować nowy. Z firanek możesz uszyć woreczki, w które zapakujesz warzywa w markecie, zamiast korzystać w sklepie z torebek foliowych, pieczywo pakuj do płóciennych siatek.
Używaj ponownie i naprawiaj
Korzystaj z produktów i opakowań wielorazowych, np. kubków termicznych, naczyń, artykułów higienicznych. Spróbuj wykorzystać to, co do niedawna wylądowałoby na śmietniku, np. ze starej misy możesz zrobić donicę na kwiatki. Szklane opakowania wykorzystaj do przechowywania sypkich produktów w kuchni, albo innych drobnych elementów przydatnych w domu. Kupuj rzeczy, które można naprawić, albo wymienić im jakąś część, zamiast kupować całkowicie nowy produkt. Zastanów się nad zakupem rzeczy używanych, nie tylko ubrań w „lumpeksach”, ale np. zabawek dla dzieci. Jeśli to możliwe naprawiaj samodzielnie lub oddawaj do naprawy sprzęt elektryczny i elektroniczny, ceruj, łataj i przerabiaj ubrania, aby dłużej z nich korzystać i nie kupować kolejnych.
Segreguj i przetwarzaj
Segreguj starannie odpady domowe wg zasad obowiązujących w Twojej gminie. Starą pościel, koszulki możesz przerobić na ścierki, jeansy mogą stać się plecakiem lub oryginalną torebką. Jeśli nie przetworzysz ich samodzielnie, to możesz je oddać tym, którym się przydadzą. Stare meble, tonery, końcówki farb i lakierów albo innych odpadów niebezpiecznych oddaj bezpłatnie do lokalnego punktu selektywnej zbiórki odpadów (PSZOK). Stary sprzęt elektryczny i elektroniczny możesz oddać sprzedawcy przy zakupie nowego sprzętu, a jeśli nie jest to możliwe, to oddaj je do PSZOK. Małe artykuły gospodarstwa domowego i zużyte baterie możesz też zostawić w specjalnych koszach w marketach budowlanych, a przeterminowane leki zostaw w aptece.
Kompostuj
Zbieraj zielone odpady kuchenne w osobnym pojemniku i wrzucaj do brązowego kosza. Jeśli możesz, załóż sobie swój własny kompostownik obok domu lub w ogrodzie. Dowiedz się, jakie dokładnie bioodpady należy zbierać w Twojej gminie, żebyś nie zanieczyszczać prawidłowo zebranych odpadów.
Staraj się przestrzegać powyższych zasad i nie zrażaj się niepowodzeniami lub tym, że czasem po prostu się nie chce. Dlatego odmawiaj, ograniczaj, używaj ponownie i naprawiaj, segreguj i przetwarzaj oraz kompostuj dla środowiska, dla siebie i dla przyszłych pokoleń.
Autor: Fundacja Razem dla Środowiska
Przeczytaj także: Ograniczenie składowania odpadów i recykling – gospodarka cyrkulacyjna.