W dzisiejszych czasach nie wyobrażamy sobie życia bez oświetlenia elektrycznego w naszych domach, miejscach pracy, szkołach i wszelkich innych budynkach, w których przebywamy. Świece i lampy naftowe pełnią już jedynie funkcje dekoracyjne, choć jeszcze nasze babcie lub prababcie pamiętają czasy, kiedy to właśnie świece oraz lampy naftowe były jedynym źródłem oświetlenia w domu.
Oświetlenie elektryczne jest wygodne i niezbędne, ale niestety jego używanie niesie ze sobą koszty, co powoduje, że warto się zastanowić się nad jego efektywnością energetyczną.
Czym jest efektywność energetyczna?
Najprościej rzecz ujmując, jest to oszczędzanie energii poprzez właściwe użytkowanie urządzeń, najlepiej takich, które zużywają jak najmniej energii. Dzięki oszczędzaniu energii nie tylko zmniejszamy nasze rachunki za zużycie energii elektrycznej, ale również przyczyniamy się do zmniejszania emisji szkodliwych gazów cieplarnianych.
Jak poprawić efektywność energetyczną w oświetleniu?
Oszczędzanie energii nie powinno polegać na odmawianiu sobie podstawowych wygód i dobrego oświetlenia pomieszczeń, ale przede wszystkim na jej racjonalnym zużyciu. W zakresie oświetlenia warto wiedzieć, w jaki sposób zaprojektować i użytkować oświetlenie, aby jak najmniej na tym stracić.
Energooszczędne źródła światła
O dobre oświetlenie warto zadbać na etapie projektowania oświetlenia w budynku. Jest to czas na decyzję o liczbie i miejscu usytuowania źródeł światła oraz opraw oświetleniowych. W kolejnym kroku warto się przyjrzeć, jakim rodzajem opraw oświetleniowych dysponujemy.
Żarówki tradycyjne – emitują ciepłe światło, jednak skuteczność świetlna jest bardzo mała, ponieważ większość pobieranej energii elektrycznej zamienia się w ciepło, a zaledwie kilka procent jest przetwarzane na światło. Ponadto żarówki te są nietrwałe i mogą świecić tylko ok. 1-2 tys. godzin. Zaletą natomiast jest ich niski koszt.
Świetlówki kompaktowe – emitują światło o różnych barwach w zależności od zastosowanego luminoforu (źródła światła na ściankach bańki szklanej). Są trwałe – mogą świecić ok. 10 tys. godzin i mają dużą skuteczność świetlną. Co ważne, zużywają ok. 5 razy mniej energii elektrycznej niż tradycyjna żarówka, dając tę samą ilość światła.
Diody (LED) – emitują światło monochromatyczne (jednobarwne: czerwone, niebieskie, zielone), zależne od napięcia prądu, którym wzbudzana jest dioda. Są bardzo wydajne – ich żywotność wynosi ok. 30 tys. godzin. Ponadto lampy LED nie zawierają rtęci oraz są odporne na częste włączanie i wyłączanie.
Korzystanie ze światła dziennego
Na co dzień nie doceniamy naturalnego światła dziennego. Światło docierające przez okna jest świetnym oświetleniem mieszkania i stanowisk pracy. Takie oświetlenie jest najzdrowsze dla naszego oka, a naturalne zmiany natężenia i barw w zależności od pory dnia dobrze wpływają na samopoczucie osób pracujących we wnętrzu. Dlatego w miarę możliwości światło dzienne powinno być głównym sposobem oświetlania wnętrz, a światło sztuczne jedynie dopełnieniem w przypadku niedoboru światła naturalnego.
System automatycznego sterowania oświetleniem
Co istotne efektywność energetyczna oświetlenia, zwłaszcza oświetlenia wewnątrz budynków, może być zwiększona nie tylko dzięki stosowaniu energooszczędnych źródeł światła, ale również przez stosowanie automatycznych systemów sterowania światłem. Sterowanie oświetleniem jest najpopularniejszą funkcją tzw. inteligentnego budynku. Wśród funkcji automatycznego sterowania oświetleniem można wymienić:
- automatyczne włączanie i wyłączanie oświetlenia w poszczególnych pomieszczeniach w przypadku wejścia użytkownika;
- automatyczne zapalanie i gaszenie światła w zależności od pory roku oraz natężenia światła naturalnego na zewnątrz budynku;
- centralne włączanie i wyłączanie oświetlenia w poszczególnych pomieszczeniach;
- możliwość przyciemniania oświetlenia, co powoduje oszczędności, ale również zwiększenie komfortu świetlnego.
Koszty i oszczędności energii elektrycznej
Zakładając wymianę 1 żarówki tradycyjnej 60 W na ledową 10 W, przy założeniu 5 godzin pracy dziennie przez cały rok, oszczędzamy aż 91,25 kWh. Obecnie cena rynkowa 1 kWh wynosi ok. 0,55 zł, co daje nam oszczędność w wysokości ok. 50 zł/rok. Przy wymianie 8 żarówek w mieszkaniu, osiągamy już oszczędność w wysokości 400 zł/rok. Co prawda, żarówki tradycyjne są dużo tańsze, ale również ich żywotność jest dużo krótsza, co oznacza, że tak naprawdę kupując oświetlenie ledowe oszczędzamy również na samym zakupie – dobre żarówki mogą posłużyć nam nawet kilkanaście lat.
Podsumowując, choć koszty oświetlenia nie wydają nam się duże, to dzięki zastosowaniu energooszczędnych opraw oświetleniowych i dostosowaniu liczby źródeł światła do potrzeb można zaoszczędzić nawet kilkaset zł rocznie.
Autor: Fundacja Razem dla Środowiska