Ubiegłoroczne nasilone pożary gromadzonych odpadów skutkowały przyjęciem tzw. pakietu odpadowego, który miał zapobiec kolejnym pożarom. Ukazały się zmiany ustaw, które już obowiązują, jednak nie ukazały się jeszcze wszystkie akty wykonawcze w tym zakresie.
Właśnie pojawił się projekt rozporządzenia dotyczącego wymagań dla ochrony przeciwpożarowej (ppoż.) dla budynków oraz innych miejsc przeznaczonych do zbierania, magazynowania lub przetwarzania odpadów. Dotyczy on odpadów palnych, m.in. takich jak:
- zmieszane odpady komunalne, magazynowane w ramach ich zbierania czy przetwarzania;
- odpady pochodzące z przetworzenia odpadów komunalnych;
- odpady selektywnie zebrane w postaci odpadów papieru, tektury, tworzyw sztucznych, w tym folii, opon oraz innych odpadów z gumy, tekstyliów, drewna lub odpadów drewnopochodnych, a także odpady wielomateriałowe, zawierające te materiały;
- paliwo alternatywne oraz odpady przeznaczone bezpośrednio do produkcji takiego paliwa;
- odpady w postaci cieczy palnych czy gazów palnych.
Strefa pożarowa z odpadami stałymi
Zgodnie z projektem rozporządzenia miejsce, na którym znajdują się stałe odpady palne, powinno być odrębną strefą pożarową o przeznaczeniu produkcyjnym i magazynowym, oddzieloną pasami wolnego terenu lub ścianami oddzielenia ppoż. – w przypadku gdy łączna objętość czy masa zgromadzonych, stałych odpadów palnych w tym miejscu przekracza 100 m3 bądź 50 tys. kg.
W strefie pożarowej budynku będą mogły być gromadzone stałe odpady palne przy jego ścianie zewnętrznej, gdy są związane z jego funkcją, pod warunkiem że:
- miejsce przeznaczone do magazynowania odpadów ma do 200 m2, a odpady zajmują do 200 m3;
- odpady nie przekraczają maksymalnej powierzchni strefy pożarowej oraz dopuszczalnej gęstości obciążenia ogniowego w strefach pożarowych o przeznaczeniu produkcyjnym i magazynowym (określonych dla tego budynku);
- w czasie działań ratowniczych zachowany jest dostęp do tego budynku;
- budynek ten nie narusza odległości od sąsiednich obiektów budowlanych oraz granicy działki – wymaganych z uwagi na bezpieczeństwo pożarowe;
- zachowana jest 5 m odległość od drogi pożarowej.
W budynku strefa pożarowa powinna znajdować się na pierwszej kondygnacji nadziemnej, gdy łączna objętość czy masa magazynowanych w niej stałych odpadów palnych przekracza 200 m3 lub 50 tys. kg. Poza budynkiem powierzchnia strefy pożarowej z odpadami stałymi nie może przekraczać 1000 m2 dla stałych odpadów palnych z tworzyw sztucznych, gumy naturalnej czy syntetycznej, w tym całych i rozdrobnionych opon, a także 3000 m2 w przypadku innych, stałych odpadów palnych. Granica strefy pożarowej z odpadami stałymi, umiejscowiona poza budynkiem, powinna być trwale oznakowana na powierzchni terenu.
Wymogi dla odpadów stałych
Magazynowanie odpadów palnych w strefie pożarowej z odpadami stałymi powinno być prowadzone w sekcjach magazynowych o powierzchni maksymalnie 400 m2. Muszą być one oddzielone ścianami separacyjnymi lub pasami wolnej przestrzeni. Przedsiębiorca przechowujący całe czy rozdrobnione opony poza kontenerami stalowymi powinien oddzielić sekcje magazynowe wyłącznie pasami wolnego terenu lub przestrzeni w budynku. Odpady niepalne można gromadzić na terenie pomiędzy sekcjami magazynowymi, gdy nie ma tam opon czy ich elementów. Wymiar sekcji magazynowej nie może przekraczać 20 m, jeśli dostęp do sekcji magazynowej jest możliwy z dwóch przeciwległych jej boków, a także 10 m w innych przypadkach.
Całe opony lub ich części należy przechowywać w stosach zabezpieczonych przed osunięciem czy pryzmach o powierzchni nie większej niż 30 m2 w budynkach, 60 m2 poza budynkami bądź w kontenerach stalowych o pojemności do 35 m3. Stosy czy pryzmy z oponami lub ich fragmentami oddziela się między sobą pasami wolnej przestrzeni bądź terenem o szerokości co najmniej 3 m i sytuuje się w odległości 3 m od ścian budynku.
Ściana oddzielenia przeciwpożarowego oddzielająca budynek od strefy pożarowej z odpadami stałymi powinna chronić budynek przed rozprzestrzenianiem się ognia. Możliwe jest uznanie ściany zewnętrznej budynku za ścianę oddzielenia ppoż.
Maksymalna wysokość gromadzonych stałych odpadów palnych nie może być wyższa niż 4 m, w przypadku odpadów przechowywanych w stosach, z tworzyw sztucznych i gumy oraz wielomateriałowych, zawierających tworzywa sztuczne lub gumę w ponad 20% swojej masy, a także 6 m, w innych przypadkach. Strefy pożarowe chronione przez samoczynne urządzenia gaśnicze nie mają takich ograniczeń. Odpady palne należy gromadzić w budynku w odległości od dachu czy sufitu większej niż:
- 1 m – przy wysokości ich magazynowania do 2 m włącznie;
- 1,5 m – przy wysokości ich magazynowania od 2 do 3 m włącznie;
- 2,5 m – przy wysokości ich magazynowania powyżej 3 m.
Odległości stref pożarowych z odpadami stałymi, będącymi poza budynkami, od budynków lub sąsiednich stref pożarowych poza budynkami, określa się w zależności od maksymalnej wysokości gromadzenia odpadów oraz rozpiętości sekcji magazynowych od strony oddziaływania pożaru. Strefę pożarową z odpadami stałymi, znajdującą się poza budynkiem, sytuuje się od granicy sąsiedniej działki budowlanej w odległości nie mniejszej niż połowa odległości tej strefy od budynków, ale nie mniejszej niż 10 m, od granicy nieruchomości gruntowej – w odległości co najmniej 5 m, a od lasu – co najmniej 20 m. Odległości przyjęte dla granicy sąsiedniej działki budowlanej mogą być o połowę mniejsze, gdy między strefą pożarową z odpadami a granicą działki zostanie zastosowana ściana oddzielająca pożar zgodnie z określonymi wymaganiami. Odległości stref pożarowych z odpadami stałymi znajdującymi się poza budynkami oraz od budynków i sąsiednich stref pożarowych oraz od granicy sąsiedniej działki budowlanej również mogą być zmniejszone o połowę, jeśli te odpady są w kontenerach. Zmniejszenia te nie mogą być uwzględniane łącznie.
Wymogi dla ciekłych odpadów palnych
Ciekłe odpady palne należy przechowywać:
- na otwartej przestrzeni, w osobnym do tego miejscu magazynowania;
- w magazynie wydzielonym przegrodami budowlanymi;
- w stacjonarnym zbiorniku przeznaczonym do magazynowania cieczy palnych;
- pod wiatą umożliwiającą swobodną wymianę powietrza z otoczeniem (nie może posiadać z co najmniej 3 stron pełnych przegród budowlanych).
Warunki te nie muszą być spełnione, jeśli łączna objętość ciekłych odpadów palnych w obiekcie budowlanym czy na terenie nie przekracza:
- 0,2 m3 – w przypadku odpadów o temperaturze zapłonu mniejszej niż 60oC oraz odpadowego oleju gazowego, oleju napędowego i lekkiego oleju opałowego o temperaturze zapłonu 55-75oC;
- 5 m3 – dla odpadów o temperaturze zapłonu powyżej 60oC.
Miejsce magazynowania ciekłych odpadów palnych oraz magazyn ciekłych odpadów palnych stanowi odrębną strefę pożarową o przeznaczeniu produkcyjnym i magazynowym, oddzieloną pasami wolnego terenu lub ścianami oddzielającymi. Miejsce magazynowania tych odpadów nie może mieć więcej niż 6 sekcji magazynowych, w których ilość przechowywanych odpadów nie przekracza w sekcji:
- 5 m3 – dla odpadów o temperaturze zapłonu poniżej 60oC oraz odpadowego oleju gazowego, oleju napędowego i lekkiego oleju opałowego o temperaturze zapłonu 55-75oC;
- 30 m3 – dla odpadów o temperaturze zapłonu powyżej 60oC.
Odległość między sekcjami nie może być mniejsza niż 5 m. Ciekłe odpady palne należy przechowywać w opakowaniach czy pojemnikach jednostkowych o pojemności do 0,45 m3 i zbiornikach przenośnych o pojemności od 0,45 m3 do 3 m3. Maksymalna wysokość stosów nie może przekraczać 3 m w przypadku przechowywania ciekłych odpadów palnych w niemetalowych: opakowaniach, pojemnikach jednostkowych lub zbiornikach przenośnych i 5 m w pozostałych przypadkach.
Niedopuszczalne jest przechowywanie ciekłych odpadów palnych w więcej niż dwóch warstwach – gdy pojemność pojemników przenośnych z tworzyw sztucznych czy kompozytów przekracza 0,45 m3, w opakowaniach niemetalowych – gdy temperatura zapłonu jest niższa niż 60o C, a także na wysokości powyżej 5 m. Miejsce magazynowania ciekłych odpadów palnych sytuuje się w odległości przynajmniej 30 m od budynków mieszkalnych oraz użyteczności publicznej, 15 m od innych obiektów budowlanych, 20 m od granicy lasu, 10 m od granicy sąsiedniej działki budowlanej i 5 m od granicy nieruchomości gruntowej.
Natomiast w magazynie ilość przechowywanych, ciekłych odpadów palnych nie może przekraczać 50 m3 w przypadku odpadów o temperaturze zapłonu poniżej 60oC oraz odpadowego oleju gazowego, oleju napędowego i lekkiego oleju opałowego o temperaturze zapłonu od 55oC do 75oC oraz 200 m3 w przypadku opadów o temperaturze zapłonu powyżej 60oC. Objętości te mogą być powiększone o 200%, jeśli strefa pożarowa jest chroniona przez samoczynne urządzenia gaśnicze.
Techniczne środki zabezpieczenia przeciwpożarowego oraz organizację ochrony ppoż. dla zbiornika magazynowego określa się w operacie przeciwpożarowym uwzględniając m.in.:
- właściwości przechowywanych, ciekłych odpadów palnych;
- przyjęte rozwiązania techniczne i technologiczne;
- możliwość powstania pożaru i jego rozprzestrzeniania się na obiekty sąsiednie oraz tereny przyległe;
- stwarzane zagrożenia i możliwości prowadzenia działań gaśniczych.
Miejsce magazynowania ciekłych odpadów palnych oraz miejsce w budynku, w którym przechowywane są ciekłe odpady palne, a także miejsce lokalizacji naziemnego zbiornika magazynowego dla takich odpadów powinno posiadać utwardzoną i szczelną nawierzchnię lub posadzkę. Powinno być wyposażone w wannę wychwytującą, nieckę czy inne rozwiązanie ograniczające rozlewisko, gdzie w razie pożaru spłyną ciekłe odpady i których górna krawędź powinna być wyższa od poziomu rozlanej cieczy o co najmniej:
- 10 cm – jeśli ilość odpadów nie przekracza 1 m3;
- 20 cm – jeśli ilość odpadów wynosi 1-5 m3;
- 35 cm – jeśli ilość odpadów wynosi 5-30 m3;
- 45 cm – w pozostałych przypadkach.
Urządzenia gaśnicze
Magazyn ciekłych odpadów palnych musi być wyposażony w stałe lub półstałe urządzenia gaśnicze pianowe. Nie muszą być one stosowane w magazynach o powierzchni do 200 m2, mających co najmniej jedno okno czy inny otwór w ścianie zewnętrznej umożliwiający gaszenie pożaru pianą gaśniczą.
Odległość do najbliższego punktu ze sprzętem gaśniczym nie powinna być większa niż 50 m (z każdego miejsca w strefie pożarowej). Do punktu ze sprzętem gaśniczym powinien być dostęp szeroki co najmniej na 1 m, a punkt musi być zabezpieczony przed działaniem warunków pogodowych, które mogą go uszkodzić.
Miejsce przeznaczone do zbierania, magazynowania lub przetwarzania odpadów w określonych przypadkach powinno posiadać instrukcję bezpieczeństwa pożarowego, zgodną z przepisami ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów oraz co najmniej raz w roku powinny być przeprowadzane ćwiczenia ppoż. w uzgodnieniu z właściwym miejscowo komendantem powiatowym (miejskim) Państwowej Straży Pożarnej (PSP). Termin przeprowadzenia ćwiczeń w zakresie postępowania na wypadek pożaru należy przekazać do komendanta miejskiego PSP nie później niż 14 dni przed jego terminem wraz z planem ćwiczeń. W ćwiczeniach biorą udział jednostki ochrony przeciwpożarowej.
Miejsca przechowywania odpadów palnych mogących ulegać samonagrzewaniu zabezpiecza się na warunkach określonych w operacie ppoż. Środki służące zapobieganiu pożarom przez samonagrzewanie oraz sposób dokumentowania czynności z tym związanych określa instrukcja bezpieczeństwa pożarowego, a gdyby nie była ona wymagana, to instrukcja postępowania z odpadami, które mogą ulegać samonagrzewaniu.
Wodę do celów przeciwpożarowych do zewnętrznego gaszenia pożaru zapewnia się dla stref pożarowych z odpadami stałymi w określonej ilości, zależnej od powierzchni strefy i gęstości obciążenia ogniowego, a dla miejsca magazynowania czy naziemnego zbiornika magazynowego ciekłych odpadów palnych zapewnia się dla ilości odpadów powyżej 5 m3.
Ponadto przepisy precyzują wymagania dotyczące drogi pożarowej w poszczególnych przypadkach.
Wyłączenia ze stosowania rozporządzenia dot. ochrony przeciwpożarowej
Dopuszczone będzie spełnienie wymagań ppoż., określonych w inny sposób niż w projektowanym rozporządzeniu, ale na zasadach określonych w art. 6a ustawy o ochronie przeciwpożarowej, na podstawie wniosku uzasadnionego ekspertyzą rzeczoznawcy. Ponadto przepisów rozporządzenia nie będzie się stosować do magazynowania odpadów palnych w przypadkach, w których nie będą stosowane przepisy w sprawie szczegółowych wymagań dla magazynowanych odpadów (obecnie jest projekt).
Wejście w życie przepisów rozporządzenia dotyczącego ochrony ppoż.
Projekt został skierowany do uzgodnień międzyresortowych, opiniowania i do konsultacji (do 16 podmiotów wymienionych w piśmie), w ciągu tylko 7 dni. Nie będzie podlegał szerszym konsultacjom społecznym, co dziwi, ponieważ wymagania stawiane przed przedsiębiorcami są ogromne, a nie mają oni możliwości odniesienia się do nich. Przedstawiciele branży gospodarki odpadami uważają, że wprowadzenie rozwiązań zapisanych w projekcie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) może doprowadzić do zamknięcia nawet połowy zakładów przetwarzających odpady. Nie wolno zmieniać prawa w takim tempie, zwłaszcza gdy trzeba technicznie dostosować zakład, a czasem nawet go przebudować. Nie da się tego zrobić w 2 miesiące. Rozporządzenie musi zostać podpisane przez MSWiA w czasie wakacji, z uwagi na planowany termin jego wejścia w życie w dniu 22 sierpnia 2019 r.
Projekt przewiduje późniejsze terminy (od 1 miesiąca do 3 lat) obowiązywania niektórych jego przepisów, gdy przed wejściem w życie rozporządzenia:
- uzyskano postanowienie komendanta powiatowego Państwowej Straży Pożarnej uzgadniające warunki określone w operacie ppoż.;
- wszczęto postępowanie w sprawie ww. uzgodnienia;
- prowadzone już jest zbieranie, magazynowanie lub przetwarzanie odpadów;
- dla budynku został złożony wniosek o pozwolenie na budowę czy o zatwierdzenie projektu budowlanego;
- dla budynku zostało dokonane zgłoszenie budowy lub wykonanie robót budowlanych.
Autor: Fundacja Razem dla Środowiska