Konieczność ustanowienia zabezpieczenia roszczeń dla odpadów magazynowanych w ramach ich zbierania czy przetwarzania to zmiana w przepisach dotyczących odpadów, która weszła w życie w 5 września 2018 r. Ma ona na celu zapewnienie funduszy na zagospodarowanie odpadów pozostawionych po działalności związanej ze zbieraniem lub przetwarzaniem odpadów, gdy np. podmiot prowadzący tą działalność przestał istnieć, a odpady pozostały.
Obowiązek ustanowienia zabezpieczenia roszczeń nie dotyczy:
- odpadów obojętnych, określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 16 lipca 2015 r. w sprawie dopuszczania odpadów do składowania na składowiskach;
- odpadów spełniających kryteria dopuszczenia odpadów do składowania na składowisku odpadów obojętnych, określonych w powyższym rozporządzeniu;
- popiołów, gipsów i żużli oraz wydobytej w trakcie robót budowlanych niezanieczyszczonej gleby czy ziemi.
Zezwolenia na zbieranie lub przetwarzanie odpadów
We wniosku o uzyskanie zezwolenia na zbieranie czy przetwarzanie odpadów należy podać proponowaną formę i wysokość zabezpieczenia roszczeń.
Zgodnie z art. 48a ust. 4 ustawy o odpadach, zabezpieczenie roszczeń może mieć formę:
- depozytu;
- gwarancji bankowej;
- gwarancji ubezpieczeniowej;
- polisy ubezpieczeniowej.
Wysokość samego zabezpieczenia oblicza się jako iloczyn największej masy odpadów, które mogłyby być magazynowane w instalacji, obiekcie budowlanym czy jego części lub miejscu magazynowania odpadów, z uwzględnieniem jego wymiarów, a także stawki zabezpieczenia roszczeń (art. 48a ust. 3 ustawy o odpadach).
Od 6 września 2019 r. wymagane jest również ustanowienie zabezpieczenia roszczeń dla odzysku polegającego na wypełnianiu terenu niekorzystnie przekształconego. Jego wysokość oblicza się jako iloczyn masy odpadów przewidywanych do przetworzenia w okresie roku oraz stawki zabezpieczenia roszczeń w wysokości określonej jak dla magazynowanych odpadów (art. 48a ust. 3a ustawy o odpadach), z tym że przyjmuje się najwyższą stawkę, gdy można przyporządkować więcej niż jedną.
Stawki zabezpieczenia roszczeń zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 7 lutego 2019 r. w sprawie wysokości stawek zabezpieczenia roszczeń. Stawki zabezpieczenia roszczeń przyjmuje się odrębnie dla każdego miejsca magazynowania odpadów.
Wysokość stawek zabezpieczenia roszczeń
Stawka zabezpieczenia roszczeń za 1 Mg magazynowanych odpadów, w podziale na poszczególne kategorie, wynosi zgodnie z ww. rozporządzeniem:
- 1500 zł – dla odpadów niebezpiecznych (innych niż w pkt 5 i 6).
- 600 zł – dla następujących odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne:
- zmieszanych odpadów komunalnych czy odpadów pochodzących z przetworzenia odpadów komunalnych (innych niż w pkt 3, 4 i 7-9);
- odpadów palnych, stanowiących paliwo alternatywne oraz odpadów przeznaczonych bezpośrednio do produkcji takiego paliwa (innych niż w pkt 4 i 5).
- 400 zł – dla odpadów palnych, magazynowanych selektywnie (innych niż w pkt 5 i 7), takich jak:
- papier;
- tektura;
- tekstylia;
- tworzywa sztuczne, w tym folia, opony oraz inne odpady z gumy;
- odpady wielomateriałowe złożone z ww. materiałów oraz opakowania wielomateriałowe;
- odpady wielkogabarytowe, z wyłączeniem odpadów metali z pkt 10.
- 400 zł – dla odpadów magazynowanych przez ich posiadacza, prowadzącego termiczne przekształcanie odpadów w spalarniach lub współspalarniach przeznaczonych bezpośrednio do termicznego przekształcania odpadów.
- 300 zł – dla:
- pojazdów wycofanych z eksploatacji;
- odpadów powstałych w wyniku przetworzenia pojazdów wycofanych z eksploatacji;
- części samochodów osobowych usuniętych w trakcie naprawy, będących odpadami, z wyłączeniem odpadów metali z pkt 10;
- zużytych baterii czy akumulatorów;
- odpadów powstałych w wyniku przetworzenia zużytych baterii lub akumulatorów, z wyłączeniem odpadów metali z pkt 10;
- zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego;
- odpadów powstałych w wyniku przetworzenia zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, z wyłączeniem odpadów metali z pkt 10.
- 300 zł – dla olejów odpadowych.
- 200 zł – dla odpadów palnych, magazynowanych selektywnie oraz przyjętych do procesu recyklingu przez posiadacza odpadów prowadzącego ten proces, takich jak papier i tektura.
- 30 zł – dla odpadów:
- z procesów termicznych;
- ze spalarni odpadów;
- wydobywczych.
- 1 zł – dla odpadów:
- ulegających biodegradacji, będących substratami do wytwarzania czy pozostałościami z wytwarzania biogazu rolniczego, biogazu pozyskanego z oczyszczalni ścieków lub innego biogazu;
- wytworzonych w trakcie prac prowadzonych na drogach publicznych i na drogach kolejowych, które mogą być ponownie wykorzystane do budowy, remontów oraz prac utrzymaniowych na drogach publicznych i na drogach kolejowych.
- 1 zł – dla odpadów metali.
- 300 zł – dla odpadów:
- innych niż wskazane w pkt 2-10;
- niespełniających kryteriów dopuszczenia odpadów do składowania na składowisku odpadów obojętnych, określonych w powyższym rozporządzeniu.
Stawki zabezpieczenia roszczeń wynoszą 35% ww. stawek w przypadku odpadów magazynowanych w regionalnej czy ponadregionalnej instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych lub punkcie selektywnego zbierania odpadów komunalnych. Jeżeli dane odpady należą jednocześnie do kilku powyższych kategorii to jako stawkę zabezpieczenia roszczeń przyjmuje się najwyższą stawkę.
Przyjmuje się również najwyższą stawkę zabezpieczenia roszczeń spośród stawek określonych dla magazynowanych w danym miejscu odpadów różnych kategorii, jeśli:
- wśród tych kategorii są magazynowane odpady niebezpieczne z pkt 1 czy odpady inne niż niebezpieczne i obojętne z pkt 2;
- suma maksymalnych mas odpadów jest większa od największej masy odpadów.
Jeśli suma maksymalnych mas różnych odpadów kategorii z pkt 3-11 jest mniejsza lub równa największej masie odpadów, to należy przyjąć stawkę zabezpieczenia roszczeń obliczoną zgodnie ze wzorem określonym w załączniku do ww. rozporządzenia.
Przy czym w rozumieniu tego rozporządzenia:
- maksymalna masa odpadów to maksymalna masa poszczególnych rodzajów odpadów, które mogą być magazynowane w tym samym czasie;
- największa masa odpadów oznacza największą masę odpadów, które mogłyby być magazynowane w tym samym czasie w instalacji, obiekcie budowlanym czy jego części lub innym miejscu magazynowania odpadów.
Kogo dotyczy zmiana dotycząca zabezpieczenia roszczeń?
Ustanowienie zabezpieczenia roszczeń dotyczy posiadacza odpadów magazynującego je w ramach zbierania czy przetwarzania, gdy na taką działalność wymagana jest któraś z poniższych decyzji:
- zezwolenie na zbieranie odpadów;
- zezwolenie na przetwarzanie odpadów;
- pozwolenie na wytwarzanie odpadów uwzględniające zbieranie lub przetwarzanie odpadów;
- pozwolenie zintegrowane uwzględniające zbieranie czy przetwarzanie odpadów.
Zgodnie z art. 10 i 14 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw, posiadający przynajmniej jedną z powyższych decyzji muszą (aby taka decyzja nie wygasła) do 5 marca 2020 r. złożyć wniosek o zmianę decyzji, m.in. w zakresie formy i wysokości zabezpieczenia roszczeń. Natomiast w przypadku wniosków o wydanie nowych decyzji od razu podaje się proponowaną formę i wysokość zabezpieczenia roszczeń.
Autor: Fundacja Razem dla Środowiska