Od 1 stycznia 2018 r. jednorazowe torby foliowe na zakupy są objęte opłatą recyklingową. Dotychczas przedsiębiorcy prowadzący jednostki handlu, np. sklepy, hurtownie, punkty gastronomiczne lub stragany na bazarach byli zobowiązani do pobierania opłaty recyklingowej w wysokości 20 gr i podatku od oferowanych toreb zakupowych z tworzywa sztucznego o grubości do 50 µm. Obowiązek pobierania opłaty recyklingowej za foliówki wynika z art. 40a ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi. Wprowadzona w styczniu 2018 r. zmiana przepisów miała na celu zrealizowanie unijnej dyrektywy w sprawie ograniczenia ilości toreb foliowych na zakupy.
Polak potrafi…
Po wprowadzeniu w 2018 r. opłaty recyklingowej za torby zakupowe z tworzywa sztucznego nastąpił spadek wydawanych foliówek o 1/3. Jednakże sprzedawane torby foliowe na zakupy były grubsze, ponieważ większość sklepów wycofała foliówki objęte opłatą recyklingową i zastąpiła je np. torbami o grubości materiału 52 µm, pobierając za ich sprzedaż co najmniej 25 gr opłaty. Działanie to nie przyniosło efektu ekologicznego, a pieniądze trafiły do kasy właścicieli sklepów.
Zaistniała sytuacja wymusiła konieczność zmiany przepisów i od 1 września 2019 r. opłata recyklingowa za foliówki dotyczy:
- „lekkich” toreb zakupowych z tworzywa sztucznego o grubości materiału poniżej 50 µm;
- „pozostałych” toreb zakupowych z tworzywa sztucznego o grubości materiału równej 50 µm i większej.
Czy nadal obowiązują zwolnienia z opłaty recyklingowej za foliówki?
Opłata recyklingowa dotyczy wszystkich rodzajów toreb foliowych na zakupy poza „bardzo lekkimi”, tj. torbami „zakupowymi z tworzywa sztucznego, o grubości materiału poniżej 15 µm, które są wymagane ze względów higienicznych lub oferowane jako podstawowe opakowanie żywności luzem, gdy pomaga to w zapobieganiu marnowaniu żywności”. Zwolnienie z opłaty recyklingowej dotyczy wyłącznie foliówek do pakowania żywności. Bardzo lekkie torby zakupowe z tworzywa sztucznego, w które pakuje się sprzedawaną luzem karmę dla zwierząt lub żywność, która posiada już własne opakowanie, nie są zwolnione z opłaty recyklingowej.
W odpowiedzi Ministerstwa Środowiska na pytanie, „czy torba zakupowa z tworzywa sztucznego o grubości poniżej 15 µm może być w każdym przypadku bezpłatnie oferowana klientowi”, czytamy:
„Nie. Bardzo lekka torba zakupowa z tworzywa sztucznego (o grubości poniżej 15 µm) może być bezpłatnie oferowana klientowi wyłącznie w przypadku, gdy jest przeznaczona do pakowania żywności sprzedawanej luzem jako ich podstawowe opakowanie, co jest związane ze względami higienicznymi”.
Dodatkowo w odpowiedzi na pytanie, „czy prowadząc sklep z narzędziami, pakując klientowi różne drobne elementy (np. śrubki) w torebki o grubości poniżej 15 µm jest obowiązek pobrania od niego opłaty recyklingowej”, czytamy:
„Tak. Zwolnione z opłaty są torby poniżej 15 µm tylko w przypadku pakowania żywności”.
Nowe obowiązki przedsiębiorcy oferującego torby foliowe na zakupy
Foliówki a rejestr BDO
Przedsiębiorcy prowadzący jednostki handlu detalicznego lub hurtowego, w których są oferowane torby zakupowe z tworzywa sztucznego, objęte opłatą recyklingową, powinni wpisać się do rejestru (dział VI tabela 7) Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami (BDO). Do 31 grudnia 2019 r. wpisu do rejestru BDO powinni dokonać przedsiębiorcy objęci tym obowiązkiem, którzy prowadzili działalność w dniu zmiany przepisów, tj. 6 września 2019 r.
Torby foliowe na zakupy – ewidencja i sprawozdawczość
Od 1 stycznia 2020 r. podmioty oferujące foliówki objęte opłatą recyklingową są zobowiązane prowadzić ewidencję liczby nabytych i wydanych w danym roku kalendarzowym lekkich oraz pozostałych toreb foliowych na zakupy. Ewidencję tę należy prowadzić oddzielnie w każdej jednostce handlowej i przechowywać 5 lat.
Kolejnym obowiązkiem jest składnie w terminie do 15 marca każdego roku sprawozdania poprzez Bazę danych odpadowych o liczbie nabytych i wydanych toreb zakupowych z tworzywa sztucznego lekkich oraz pozostałych (po raz pierwszy za 2019 r., przy czym w zakresie pozostałych toreb foliowych na zakupy sprawozdanie obejmuje okres od 1 września do 31 grudnia 2019 r.).
Zmiana terminu wnoszenia opłaty recyklingowej
Pobraną od 1 stycznia 2020 r. opłatę recyklingową przedsiębiorcy prowadzący jednostki handlu hurtowego lub detalicznego są zobowiązani wpłacać do 15 dnia po upływie kwartału (a nie co roku do 15 marca, jak było za rok 2018 i 2019) na rachunek bankowy, prowadzony przez marszałka województwa. Opłatę recyklingową należy uwzględnić w cenie, podobnie jak koszt torby foliowej na zakupy. Cena foliówki z opłatą recyklingową podlega opodatkowaniu VAT 23%. W związku z tym torby foliowe na zakupy nie mogą być oferowane taniej niż za 0,20 zł + 23% VAT, czyli 0,25 zł. To od sprzedawcy zależy, czy chce zarabiać na reklamówkach i oprócz ww. opłaty recyklingowej za wydaną foliówkę pobierze również opłatę za jej sprzedaż.
Planowane zmiany w zakresie toreb zakupowych z tworzywa sztucznego
Zamiast dotychczasowego wyłączenia z obowiązku pobierania opłaty recyklingowej za bardzo lekką torbę foliową na zakupy, projekt ustawy UC81 przewiduje wyłączenie z obowiązku pobierania opłaty recyklingowej za torby zakupowe z tworzywa sztucznego, ulegającego biodegradacji.
Autor: Fundacja Razem dla Środowiska